COAR Kaynak Türleri Sınıflandırması

Akademik Dünyada Ortak Bir Sınıflandırma Dili

Akademik yayıncılık dünyasında her kurum, her dergi ve her arşiv kendi içeriklerini farklı biçimlerde tanımlar. Ancak uluslararası etkileşim ve veri paylaşımı arttıkça, bu farklılıklar birbirini anlamayan sistemlere dönüşmeye başladı.
İşte tam bu noktada COAR Resource Types (COAR Kaynak Türleri Sınıflandırması) devreye giriyor.

Bu sınıflandırma sistemi, COAR (Confederation of Open Access Repositories) tarafından geliştirilmiş ve tüm dünyada OpenAIRE uyumlu depolarda standart olarak kullanılmaya başlanmıştır.
Amaç, yayınların türünü tanımlarken herkesin aynı dili konuşmasını sağlamaktır — ister bir araştırma makalesi ister bir veri seti, isterse bir yazılım kodu olsun.

Nerelerde Kullanılır?

COAR Kaynak Türleri Sınıflandırması; OJS (Open Journal Systems), DSpace, EPrints, Zenodo ve benzeri açık erişim platformlarında aktif olarak kullanılır.
Bu sınıflandırma özellikle aşağıdaki senaryolarda kritik öneme sahiptir:

• 📖 OJS Dergileri: Makale türlerini (araştırma, derleme, veri makalesi, yazılım makalesi vb.) belirtmek.

• 🧭 OpenAIRE Entegrasyonu: İçerikleri uluslararası araştırma altyapılarıyla uyumlu hale getirmek.

• 🗂️ Kurumsal Arşivler: Tezler, raporlar, veri setleri, yazılımlar gibi farklı kaynak türlerini tanımlamak.

• 🔍 Veri Paylaşım Platformları: İçerik türlerine göre gelişmiş arama ve filtreleme sağlamak.

OJS kullanıcıları için bu sınıflandırma, OJS OpenAIRE Eklentisi aracılığıyla doğrudan sistemle bütünleşir ve OAI-PMH kayıtlarında doğru tür bilgisinin paylaşılmasını sağlar.

COAR Kaynak Türleri Sınıflandırması: Kapsamlı Tür Listesi

Aşağıda COAR sınıflandırmasının ana kategorileri ve alt türleri yer almaktadır. Her biri, farklı içerik biçimlerini tanımlamak üzere hiyerarşik olarak düzenlenmiştir.

🎨 Artistic Work (Sanatsal Çalışma)

Sanat üretimi içeren materyaller — örneğin resim, performans, sergi, heykel, dijital sanat veya tasarım projeleri.
Genellikle sanat fakülteleri ve kültürel kurumların dijital arşivlerinde yer alır.

🗺️ Cartographic Material (Harita Malzemesi)

Coğrafi veya uzamsal bilgileri görselleştiren içerikler.

• Map (Harita): Fiziksel veya dijital ortamda hazırlanan, topografik ya da tematik veri sunan haritalar.

📦 Collection (Koleksiyon)

Bir temaya, araştırma projesine veya kişiye ait materyallerin bütünüdür.

• Archival Collection: Tarihsel belgeleri, mektupları veya görselleri içeren arşivsel setler.

• Court Documents: Hukuki süreçlere ait karar metinleri, duruşma tutanakları vb.

📊 Dataset (Veri Seti)

Araştırma sonucu elde edilen ya da toplanan sayısal veya nitel veriler.
Bu tür, FAIR veri ilkeleriyle (Findable, Accessible, Interoperable, Reusable) uyumlu biçimde kullanılır.
Alt tür örnekleri:

• Experimental Data: Laboratuvar deneylerinden elde edilen veriler.

• Survey Data: Anket sonuçları.

• Genomic Data: DNA veya genetik analiz sonuçları.

• Simulation Data: Bilgisayar tabanlı modellerin çıktıları.

• Laboratory Notebook: Deney süreçlerinin kayıt defterleri.

💡 Design (Tasarım)

Ürün, mühendislik veya grafik tasarımına yönelik içerikler.

• Industrial Design: Ürün prototipleri, endüstriyel tasarımlar.

• Layout Design: Yayın veya kullanıcı arayüzü düzenleri.

🖼️ Image (Görsel)

Fotoğraf, çizim veya dijital görüntü içeren kaynaklar.

• Still Image: Sabit görüntüler — fotoğraf, illüstrasyon, tarama.

• Moving Image / Video: Film, animasyon veya kaydedilmiş görüntüler.

🌐 Interactive Resource (Etkileşimli Kaynak)

Kullanıcıyla etkileşim kurabilen dijital içeriklerdir.

• Website: Eğitim, araştırma veya proje tanıtımı amaçlı etkileşimli web siteleri.

🧭 Knowledge Organization System (Bilgi Organizasyon Sistemi)

Ontolojiler, sınıflandırma sistemleri, kavramsal şemalar veya taksonomiler.
Bilgi sistemlerinde verilerin ilişkisel olarak düzenlenmesini sağlar.

🎓 Learning Object (Öğrenme Nesnesi)

Ders modülleri, eğitim videoları, testler veya öğretim materyalleri.
Genellikle e-öğrenme sistemlerinde kullanılır.

💻 Software (Yazılım)

Bilgisayar programları, kod depoları veya algoritmalar.

• Research Software: Akademik araştırmalarda kullanılan yazılımlar.

• Source Code: Programlama diliyle yazılmış ham kod dosyaları.

📚 Text (Metin)

Bilimsel ve kültürel metinlerin en geniş kategorisidir.
Alt türleri:

• Book / Book Part: Kitap ve bölümleri.

• Journal / Journal Article: Dergi ve makaleleri.

  • Research Article: Özgün araştırma sonuçları.

  • Review Article: Literatür değerlendirmeleri.

  • Data Paper: Veri setlerini açıklayan makaleler.

  • Software Paper: Yazılım veya algoritma tanıtımları.

• Thesis: Lisans, yüksek lisans veya doktora tezleri.

• Conference Paper / Poster: Kongre sunumları.

• Report: Proje, politika, teknik veya araştırma raporları.

• Preprint: Hakem sürecine girmemiş erken dönem makaleler.

• Review / Commentary / Peer Review: Bilimsel değerlendirme yazıları.

• Working Paper: Henüz yayımlanmamış, geliştirilmeye açık çalışmalar.

🔊 Sound (Ses)

Müzikal eserler, röportaj kayıtları veya sesli belgeler.

• Musical Composition: Nota veya beste formundaki müzikal içerikler.

⚙️ Workflow (İş Akışı)

Araştırma sürecini, metodolojiyi veya veri işleme zincirini açıklayan dijital nesneler.
Örneğin: veri analiz süreci, yapay zekâ model eğitimi adımları.

🔗 OJS ve OpenAIRE ile Uyum

OJS (Open Journal Systems), OpenAIRE eklentisi aracılığıyla COAR Kaynak Türleri Sınıflandırması’nı otomatik olarak destekler.
Bu sayede:

• Dergi içerikleri OpenAIRE yönergelerine göre doğru tür etiketiyle paylaşılır.

• OAI-PMH metadata kayıtları COAR sözlüğüne göre biçimlenir.

• Dergi makaleleri, veri setleri ve raporlar Avrupa akademik arşivlerinde otomatik indekslenir.

Akademik Dünyada Evrensel Bir Standart

COAR Kaynak Türleri Sınıflandırması, sadece teknik bir sözlük değil; akademik iletişimin ortak dilidir.
OJS, DSpace veya Zenodo gibi sistemlerde bu standardı uygulamak, hem görünürlük hem de birlikte çalışabilirlik açısından büyük bir avantaj sağlar.
Derginiz veya arşiviniz COAR uyumluysa, içerikleriniz artık sadece yerel değil — küresel düzeyde erişilebilir ve anlaşılabilir hale gelir.