Daha önce bu yazımızda (Dijital nesne tanımlayıcı (Digital Object Identifier – DOI) DOI’den, ne için kullanıldığından, ne işe yaradığından kısaca bahsetmiştik. DOI denince akla CrossRef gelse de CrossRef’e üye olmadan hatta ücret ödemeden de DOI almak mümkün. Bir akademisyen, şirket veya yayınevi CrossRef’e üye olup DOI almak istediğinde yıllık 250-300 dolar üyelik ücreti ve her bir makale için 1-2 dolar ödeme yapması gerekir. Bunun açık erişimle sunulan bir akademik çalışma karşılığında yüksek bir miktar olduğunu söyleyebiliriz. Ayrıca DOI Nedir ve Nereden Alınır: Crossref mi Zenodo mu? ve CrossRef DOI ve DataCite DOI Arasındaki Farklar konulu yazılarımızı da okumanızı öneririz.
Peki; nedir bunun alternatifi? Ücretsiz olarak DOI alınamaz mı? DOI için ücret ödemek zorunda mıyım? diyorsanız ve arama / araştırma sonucunda bu yazımıza ulaştıysanız sizi mutlu edecek cevabımız var.
ÜCRETSİZ DOI ALMAK VE KULLANMAK MÜMKÜN
Aşağıdaki yazıyı okuyup ücretsiz DOI için kendiniz üye olabilir veya üyelik başvurusu ve gerekli ayarlar için bizden destek alabilirsiniz.
Araştırma çıktılarını korumak ve paylaşmak için açık bir platform olan ve CERN Veri Merkezi tarafından desteklenen ZENODO aracılığıyla ücretsiz DOI almak, DOI kaydı yapmak, DOI rezerve etmek mümkün. Herhangi bir ön şart yok. Üye olmanız ve yayınınıza ait verileri girmeniz yeterli. Ayrıca buraya yüklenen içerikler/makaleler Avrupa Birliği İndeksi olan OpenAIRE tarafından da indekslenir. Ücretsiz DOI ile birlikte dergi ve makalelerinizi de indekslemiş oluyorsunuz.
ZENODO ücretsiz DOI hizmeti sunan uluslararası güvenilir bir kuruluştur. Avrupa Nükleer Araştırma Merkezi CERN Veri Merkezi tarafından desteklenmektedir.
Ücretsiz DOI için aşamalar neler?
- Önce zenodo.org’a girin ve bu bağlantıdan üye olun.
- Üye olurken kullandığınız mail adresine bir doğrulama bağlantısı gerecektir. Ona tıklayarak mailinizi doğrulayın ve üyeliğinizi aktif edin. Aksi durumda DOI için dosya yükleyemezsiniz.
- Saha sonra sayfaya gidin ve üye girişi yapın (Muhtemelen doğrulama bağlantısına tıkladığınızda otomatik giriş de yapmış olacaksınız.)
- Sayfanın üstünde ortada bulunan “UPLOAD” butonuna tıklayın ve DOI almak istediğiniz yayını yükleyin. Bir dosya en fazla 50 GB olabilir. Tüm hakkınız 50 GB değil, tek bir dosya büyüklüğü 50 GB. Yani yayınlarınızı eklemek için sınırsız alan hakkınız var.
- Yayınınızın dosyasını yükledikten sonra ilgili sayfada yayının çeşitli bilgilerini girebileceğiniz form göreceksiniz. Bu formdaki zorunlu alanları doldurmanız yeterli olacaktır. Zorunlu alanlar: Yayın tarihi, yayın başlığı/adı, yazarlar, açıklama, erişim hakkı, lisans.
- Topluluk alanında Zenodo’yu seçebilirsiniz. Kendiniz de bu sayfayı kullanarak bir topluluk oluşturabilirsiniz. Eğer tek bir makale veya kitap için değil de sürekli yayın yapan bir dergideki makaleler için ücretsiz DOI almak istiyorsanız bu topluluk özelliğini kullanmanızı öneririm. Bu sayede tüm makaleleriniz tek bir başlık/topluluk altında yer alacaktır.
- Formdaki gerekli alanları doldurduktan sonra taslak olarak kaydetmek için alttaki “SAVE” butonuna, yayınlamak için ise “PUBLISH” butonuna tıklamanız yeterli olacaktır.
- Henüz yayınınızı paylaşmak istemiyorsunuz ancak bir taslak oluşturup DOI’yi rezerve etmek istiyorsanız form alanında bulunan “Reserve DOI” butonuna tıklamanız yeterli. Sizin için hemen bir DOI oluşturulacaktır. Bu DOI’yi alıp yayınlarınızda kullanabilirsiniz. Buradaki kaydınızı istediğiniz zaman yayınlayabilir, erişilebilir duruma getirebilirsiniz.
Aşağıdaki örneğe benzer bir DOI numarasına sahip olacaksınız. Örnek DOI verileri sayfasını görmek için aşağıdaki bağlantıya tıklayabilirsiniz.
https://doi.org/10.5281/zenodo.5725492
Ücretsiz DOI ve ZENODO ile ilgili aklınıza gelebilecek bazı sorulara cevaplar:
Hangi tür yayınlar için ücretsiz DOI alabilirim?
Tüm bilim alanlarından tüm araştırma çıktıları kabul edilir. Örneğin:
- Kitap
- kitap bölümü
- konferans makalesi
- dergi makalesi
- patent
- ön baskı
- rapor
- tez
- teknik not
- çalışma kağıdı
- posterler
- sunumlar
- veri setleri
- resimler
- şekiller
- çizimler
- diyagramlar
- fotoğraflar
- yazılımlar
- videolar
- ses dosyaları
- ders notları vb.
ZENODO; DOI’yi neden ücretsiz veriyor?
Zenodo, araştırma çıktılarını korumak ve paylaşmak için ücretsiz ve açık bir platformdur.
ZENODO, CERN Veri Merkezi destekli bir araştırma veri deposudur ve araştırmacıların, boyut ve formattan bağımsız olarak herhangi bir bilim alanındaki araştırma çıktılarını korumalarını ve paylaşmalarını sağlar.
ZENODO, kullanımı kolay bir web arayüzü ve diğer işbirliği ve veri paylaşım servisleriyle entegrasyon yoluyla araştırma verilerinin yüklenmesine, düzenlenmesine ve paylaşılmasına izin veren yenilikçi ve kullanımı kolay bir web platformudur.
ZENODO, her yüklemeye bir Dijital Nesne Tanımlayıcı (DOI) atayarak araştırma çıktısının keşfedilmesini ve alıntılanabilirliğini sağlamanın yanı sıra GitHub ile tek tıklamayla entegrasyon yoluyla yazılım alıntılamayı ve korumayı teşvik eder.
Zenodo, OpenAIRE‘nin bir parçasıdır ve mevcut bir kurumsal veya tematik veri havuzuna sahip olmayan araştırmacılar için yayınlarını ve verilerini depolayabilecekleri bir veri havuzu sağlar.
OpenAIRE nedir?
OpenAIRE, “Avrupa’da Araştırma için Açık Erişim Altyapısı”nın kısaltmasıdır. OpenAIRE, Horizon 2020 araştırmacılarının yayınlarını EC Katılımcı Portalı’na raporlamasına ve Avrupa Komisyonu Açık Erişim Politikası ve Araştırma Veri Pilotu ile uyumlu olmasına yardımcı olur.
OpenAIRE bunu, dünyanın her yerinden yaklaşık 1000 veri havuzundan Avrupa tarafından finanse edilen araştırma çıktılarını toplayarak yapar ve bunları OpenAIRE portalı aracılığıyla erişilebilir kılar.
OpenAIRE ayrıca Açık Erişim, araştırma analitiği hizmetleri, Altın Açık Erişim FP7 yayınları için Makale İşleme Ücretlerinin (APC’ler) ödenmesi için Avrupa çapında bir yardım masası sağlar.
DOI’de neden “zenodo” ibaresi var?
Şu anda Zenodo tarafından kaydedilen DOI’ler “10.5281/zenodo.” şeklindedir. Buradaki 10.5281 sayısı, Zenodo DOI önekidir ve sıralı olarak atanan bir tamsayıdır. “Zenodo” kelimesi semantik bilgidir ve semantik bilgiyi DOI’lere dahil etmek zaman içinde değişebileceği için kötü bir fikirdir. Mevcut uygulama, Mayıs 2013’te Zenodo piyasaya sürüldüğünde tanıtıldı ve ideal olmasa da mevcut uygulama değiştirilmek istenmedi. Bir yayın için kullanılacak olan DOI’de zenodo ifadesinin olmasının da hiçbir sakıncası yoktur, hatta uluslararası büyük bir kuruluş tarafından desteklenen bir DOI kullanmak itibar dahi kazandırır.
Makaleye veya veri setine dahil edebilmek için kaydımın DOI’sini yayınlamadan önce öğrenebilir miyim?
Evet öğrenebilirsiniz! Yükleme sayfasında Temel Bilgiler ve Dijital Nesne Tanımlayıcısı altındaki Yedek DOI/Doi Rezerve Et düğmesini tıklayın. Daha sonra kaydınızın sahip olacağı DOI’yi gösterecektir. Bu henüz DOI’yi kaydetmeyecek ve kaydınızı yayınlamayacaktır (böylece dosyaları güncelleyebilirsiniz). Bu DOI, kaydın kendi içeriğinde ve yayınlamayı planladığınız diğer tüm ayrı veri setlerinde veya belgelerde güvenle kullanılabilir.
Yayınlanmış bir kaydın bilgilerini (meta verilerini) nasıl düzenleyebilirim?
Kayıt sayfasında ve sağ üst köşedeki turuncu Düzenle düğmesini tıklayın. Kaydın neredeyse tüm meta verilerini düzenleyebileceğiniz yükleme formuna benzer bir forma yönlendirileceksiniz. Değiştirmeyi tamamladığınızda, “Kaydet” ve ardından “Yayınla”yı tıklayın.
Yalnızca yüklememin başlığını değiştirmek istiyorum, yine de yeni bir DOI alacak mıyım?
Hayır, daha önce olduğu gibi, kaydın yeni bir sürümünü oluşturmadan yüklemenizin meta verilerini düzenlemeye devam edebilirsiniz. Yalnızca kaydınızın dosyalarını güncellemek istiyorsanız yeni bir sürüm oluşturmalısınız.
Açık Dergi Sistemi OJS kullanıyorum, yayımlanan makalelere ZENODO’dan DOI alıp tanımlayabilir miyim?
Açık Dergi Sistemi (Open Journal System) DOI eklentisine sahiptir. Dolayısıyla DOI eklentisini aktif ettiğinizde makale yayın sayfasında DOI numaralarını girebileceğiniz bir alan oluşacak. O alana ZENODO’dan alacağınız DOI numaralarını yazmanız yeterli olacaktır. Artık makalelerinizin yanında DOI numaraları da görünecektir.
Faydalı olması dileğiyle…
DERGİ SİTESİ KURULUMU İÇİN BİZİMLE İLETİŞİME GEÇEBİLİRSİNİZ.
Konu yoruma kapalıdır.